Mandat karny w Niemczech

Szeroko komentowany temat nowelizacji kodeksu wykroczeń, w szczególności temat braku możliwości odmowy przyjęcia mandatu karnego oraz powoływanie się przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości na "podobne" ustawodawstwo między innymi w Niemczech zainspirowało mnie do napisania tego tekstu.

W moim tekście opisze procedurę jak wygląda sprawa mandatów karnych za przekroczenie prędkości w Niemczech na podstawie pomiaru prędkości wideorejestratorem.

Postępowanie w sprawach o wykroczenia (przekroczenie prędkości) dzieli się zasadniczo na 3 etapy, które najpierw opiszę w punktach. Później opiszę każdy punkt osobno.

Na końcu napisze kilka punktów dlaczego niemieckie Sądy często umarzają postępowania lub zmniejszają wysokość kary.

I etap - Postępowanie wstępne

W tym etapie Policja prowadzi postępowanie (przeważnie bez udziału "podejrzanego") i zakańcza go między innymi nałożeniem mandatu karnego.

Do tego etapu zaliczają się następujące punkty:

1. Pomiar prędkości videorejestratorem przez funkcjonariuszy policji

2. Kontrola drogowa

3. Analiza materiału z videorejestratora

4. Mandat karny

II etap - Postępowanie pośrednie

W tym etapie Policja prowadzi sama postępowanie i ewentualnie przekazuje postępowanie do Prokuratury.

Do tego etapu zaliczają się następujące punkty:

5. Sprzeciw od mandatu karnego

6. Analiza sprzeciwu od mandatu karnego przez Policję

7. Analiza akt przez Prokuraturę

III etap - Postępowanie sądowe

W tym etapie postępowanie prowadzi Sąd Rejonowy i ewentualnie Sąd Okręgowy (Apelacyjny - w Niemczech Wyższy Sąd Okręgowy - Oberlandesgericht).

Do tego etapu zaliczają się następujące punkty:

8. Postępowanie w Sądzie Rejonowym

9. Postępowanie w Sądzie Okręgowym

Teraz przejdźmy do poszczególnych punktów.

1. Pomiar prędkości wideorejestratorem przez Policję.

Niemiecka Policja korzysta z kilku typów videorejestratorów. Najczęściej używanym jest duńska ProVida 2000. Specjalnie opisuje ten typ, ponieważ jest on bardzo zbliżony do stosowanego przez polską Policję Videorapida 2A.

Niemiecka Policja przeważnie nie stosuje już "odcinkowego pomiaru prędkości" na z góry ustalonych długościach pomiaru (50 m, 100 m, 200 m) jak polska Policja, ponieważ niemieckie Sądy "wymagają" minimalnych długości pomiaru zależnie od prędkości pojazdu.

W orzecznictwie niemieckich Sądów przyjęły się następujące długości pomiarów:

Prędkość od 50 do 70 km/h -> 300 - 400 m

Prędkość od 71 do 90 km/h -> 400 - 600 m

Prędkość od 91 do 120 kmh -> minimum 500 m

Prędkość powyżej 120 km/h -> około 1.000 m

O innych ważnych rzeczach dotyczących pomiaru prędkości będę pisał w dalszej części

2. Kontrola drogowa

Po dokonaniu pomiaru prędkości Policja zatrzymuje "podejrzanego" o przekroczenie dopuszczalnej prędkości. Oczywiście w trakcie kontroli drogowej Policja spisuje sobie wszystkie dane "podejrzanego" i pojazdu.

Kontrola taka jest także "przesłuchaniem" "podejrzanego", w którym to zostaje on poinformowany o swoich prawach (W przypadku zdjęć z fotoradarów formę przesłuchania zastępuje "kwestionariusz" (Fragebogen), podobny do takich jakie rozsyła w Polsce ITD).

"Podejrzany" o wykroczenie zostaje poinformowany o tym, że Policja wszczyna postępowanie mandatowe wobec "podejrzanego" o przekroczenie prędkości. "Podejrzany" zostaje poinformowany, że mandat karny otrzyma listem do domu. Dotyczy to osób mających miejsce zamieszkania na terenie Niemiec. Obcokrajowcy z reguły muszą zapłacić "kaucję" w wysokości prawdopodbnego mandatu karnego gotówką lub kartą na miejscu.

3. Analiza materiału z videorejestratora

Podczas analizy sprawdza się, czy "materiał dowodowy" w postaci nagrania z videorejestratora jest do wykorzystania i daje podstawy do wystawienia mandatu karnego (często naginane przez Policję - także w Niemczech). Do analizy nagrania "wypisuje" się protokół pomiaru. Co ciekawe, to fakt, że do protokołu pomiaru nie ma wglądu "podejrzany", a jedynie jego profesjonalny obrońca (radca prawny, adwokat). 

Protokół pomiaru zawiera koniecznie następujące dane:

- Data i godzina początku i końca pomiaru

- Dokładny adres pomiaru

- Nazwa, typ i numer urządzenia rejestrującego

- Data ostatniej kalibracji urzędowej

- Marka, model i nr rejestracyjny pojazdu w którym zainstalowany jest videorejestrator

- Dopuszczalna prędkość w danym miejscu

- Zmierzona prędkość "podejrzanego"

- Korekta na błąd pomiaru prędkości - 5 km/h przy prędkościach do 100 km/h lub 5% przy prędkościach powyżej 100 km/h (w przypadku radarów, fotoradarów i laserów błąd pomiaru wynosi odpowiednio 3 km/h lub 3%). 

- Przekroczenie prędkości (zaokrąglane w dół do pełnych kilometrów na godzinę) po korekcie w stosunku do dopuszczalnej prędkości

- Nazwisko i podpis funkcjonariusza dokonującego pomiaru

- Informacja o sankcjach -> nałożeniu mandatu karnego

4. Mandat karny

Po dokonanej analizie materiału z videorejestratora jest wystawiany mandat karny.

Mandat karny zawiera następujące informacje:

- Imię i nazwisko, adres "podejrzanego"

- Data i godzina wykroczenia

- Marka, model i nr rejestracyjny pojazdu, którym "podejrzany" popełnił wykroczenie

- Opis wraz z podstawą prawną zarzucanego wykroczenia

- Kwota mandatu karnego według "taryfikatora" - może być zsumowana, jeśli było kilka wykroczeń (nie ma górnej granicy sumowania)

- Opłata administracyjna - 5% kwoty mandatu, jednak nie mniej niż 25 Euro i nie więcej niż 7.500 Euro

- Koszty listu - 3,50 Euro

- Informacja o ewentualnych punktach karnych

- Informacja o ewentualnym zakazie prowadzenia pojazdu na 1-3 miesięcy. Ciekawostką jest fakt, że na oddanie prawa jazdy "podejrzany" ma przeważnie 4 miesiące od daty uprawomocnienia się mandatu karnego.

- Pouczenie prawne o możliwości złożenia sprzeciwu

Ciekawa jest także treść mandatu karnego: "Ihnen wird vorgeworfen, dass Sie ...", co oznacza "Zarzuca się Pani/Panu, że ...". Wynika z tego, że mandat karny nie jest "wyrokiem", tylko postawieniem zarzutu przez Policję.

Po otrzymaniu mandatu karnego "podejrzany" ma dwie możliwości:

- Przyjąć mandat karny i zapłacić w ciągu 14 dni od daty uprawomocnienia się mandatu karnego (14 dni uprawomocnienie od otrzymania + 14 dni na zapłatę = 28 dni razem). Dopiero po uprawomocnieniu się mandatu karnego "podejrzany" staje się sprawcą wykroczenia.

- Złożyć sprzeciw w ciągu 14 dni od daty otrzymania

5. Sprzeciw od mandatu karnego

"Podejrzany" ma 14 dni na pisemne złożenie sprzeciwu. Sprzeciw składa do danej jednostki Policji, która wystawiła mandat karny.

Sprzeciw musi zawierać uzasadnienie, dlaczego "podejrzany" składa sprzeciw.

6. Analiza sprzeciwu od mandatu karnego przez Policję

Po otrzymaniu sprzeciwu Policja przeprowadza analizę sprzeciwu i ma dwie możliwości:

- Przyjąć sprzeciw i umorzyć postępowanie mandatowe wobec "podejrzanego"

- Przekazać akta postępowania do Prokuratury celem dalszego procedowania

7. Analiza akt przez Prokuraturę

Po otrzymaniu akt od Policji z postępowania mandatowego Prokuratura przeprowadza analizę akt i ma także dwie możliwości:

- Umorzyć postępowanie

- Przekazać akta postępowania do Sądu Rejonowego

8. Postępowanie w Sądzie Rejonowym

Po otrzymaniu akt z Prokuratury, Sąd Rejonowy ma cztery możliwości:

- Umorzyć postępowanie

- Oddalić sprzeciw

- Zmniejszyć wymiar kary. Nie słyszałem o przypadkach, by Sąd Rejonowy zwiększał wysokość kary

- Przeprowadzić rozprawę główną zakończoną wydaniem wyroku

9. Postępowanie w Sądzie Okręgowym

Od wyroku Sądu Rejonowego "podejrzany" ma prawo odwołania się do Sądu Okręgowego tylko w trzech przypadkach:

- kwota mandatu karnego jest ponad 250 Euro

lub

- został orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów (1 - 3 miesiące)

lub

- Jeśli wyrok jest sprzeczny z linią orzeczniczą w takich sprawach. Ta możliwość jest tylko, jeśli kwota mandatu jest niższa niż 250 Euro oraz nie został orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów.

Tak w skrócie wygląda cały "proces" postępowania mandatowego w sprawach o wykroczenia w Niemczech.

Na zakończenie kilka przykładowych powodów umorzeń postępowań lub znaczących "obniżek" mandatów karnych wydanych przez Sądy w Niemczech:

- Za krótki odcinek pomiaru -> często prowadzi do umorzenia postępowania, ze względu na duże błędy pomiaru prędkości

- Brak aktualnej kalibracji videorejestratora przez urząd -> przeważnie prowadzi do korekty pomiaru nawet o 25% (standard to 20%) lub do umorzenia postępowania

- Używanie videorejestratora niezgodnie z instrukcją -> przeważnie prowadzi do umorzenia postępowania

- Używanie videorejestratora przez osobę nie przeszkoloną -> przeważnie prowadzi do umorzenia postępowania

- Za duża odległość od mierzonego pojazdu -> przeważnie prowadzi do większej korekty za błąd pomiaru

- Brak aktualnej kalibracji prędkościomierza przez urząd w samochodzie Policji -> często prowadzi do zwiększonej korekty za błąd pomiaru

- Błędy w protokole pomiaru -> często prowadzą do korekt, czasami także do umorzeń

I najlepszy powód bezwzględnego umorzenia postępowania to jazda z włączoną kamerą videorejestratora przed "stwierdzeniem" przez funkcjonariuszy, że dany kierowca popełnił lub popełnia wykroczenie, czyli to co polska Policja robi cały czas. Dzieje się tak, ponieważ nagranie video jest ingerencją w prawa osoby, której dane dotyczą (RODO się kłania). Jest ono uzasadnione tylko wtedy, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia wykroczenia. Tak więc funkcjonariusz Policji obsługujący videorejestrator może włączyć kamerę dopiero wtedy, gdy dana osoba już popełniła lub popełnia wykroczenie. W przeciwnym razie takie nagranie nie może stanowić dowodu, a co za tym idzie nie ma dowodu przekroczenia prędkości i postępowanie zostaje umorzone.

Tak jak wspominałem wcześniej. Jest to skrótowy opis postępowania mandatowego w Niemczech.